Τερματοφύλακας: Ένα άθλημα μόνος του

Ο Δημήτρης Καφφάτος μας ξεναγεί στα μυστικά της πλέον απαιτητικής θέσης του χάντμπολ και μοιράζεται με το e-handball τις φιλοδοξίες του για τη δημιουργία μίας νέας γενιάς τερματοφυλάκων υψηλού επιπέδου.

Εδώ και δύο μήνες, ο Δημήτρης Καφφάτος ανέλαβε το πόστο του προπονητή τερματοφυλάκων στις Εθνικές ομάδες. Επιλέχθηκε για να διδάξει τους διεθνείς τερματοφύλακες όλων των ηλικιών, όσα ο ίδιος έμαθε μέσα από τη σημαντική του καριέρα στα γήπεδα της Ελλάδας και του εξωτερικού, μία καριέρα που κορυφώθηκε με την κατάκτηση της 6ης θέσης στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα του 2005.

Έχοντας περάσει τα τελευταία χρόνια ως προπονητής από τους πάγκους της Νέας Ιωνίας και των Βριλησσίων, αποφάσισε να επιστρέψει στην εστία και βάζει ψηλά τον πήχη των φιλοδοξιών. Το e-handball.gr τον συνάντησε κατά τη διάρκεια του καμπ της Εθνικής παίδων στη Βέροια. Ο λόγος στον ίδιο…

Στόχος η παραγωγή τερματοφυλάκων υψηλού επιπέδου
“Χαίρομαι πολύ που βρίσκομαι στη θέση του προπονητή τερματοφυλάκων των Εθνικών ομάδων. Σκοπός μας είναι μέσα από τη δουλειά στις Εθνικές ομάδες να συμβάλλουμε ώστε να βγει σταδιακά μια νέα γενιά τερματοφυλάκων, που θα μπορούν να αντεπεξέρχονται σε αγώνες υψηλού διεθνούς επιπέδου και όχι μόνο του ελληνικού πρωταθλήματος. Πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά για να γίνει αυτό. Στις συζητήσεις που είχα με την ομοσπονδία είπαμε ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε μία “σχολή” στους τερματοφύλακες. Γνωρίζω τις δυσκολίες του εγχειρήματος, ωστόσο με τα καμπ που γίνονται αρχίζουν και με γνωρίζουν τα παιδιά, ενώ και εγώ από την πλευρά μου προσπαθώ να μάθω τα χαρακτηριστικά του κάθε τερματοφύλακα ξεχωριστά. Ο τερματοφύλακας είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση. Κάθε τερματοφύλακας έχει μία δική του ταυτότητα και προσωπικότητα. Εγώ θέλω να πατήσω στην προσωπικότητα του κάθε παιδιού και στη συνέχεια να επενδύσω εργατοώρες επάνω τους. Είναι δύσκολο και χρειάζεται χρόνο. Ο χρόνος αποκλειστικά στα καμπ των Εθνικών ομάδων και στις προετοιμασίες δεν θα είναι αρκετός, καθώς θα πρέπει να δουλεύουμε ξεχωριστά με κάθε τερματοφύλακα και να βελτιώνουμε τις αδυναμίες του. Ωστόσο, πιστεύω ότι με την ομοσπονδία θα υπάρξει αυτή η συνεννόηση ώστε να φτιάξουμε τις κατάλληλες συνθήκες για να δουλέψω με περισσότερη διάρκεια και άνεση χρόνου. Θέλουμε και χρειαζόμαστε τερματοφύλακες υψηλού επιπέδου. Επίσης, είναι σημαντικό για όλους τους τερματοφύλακες να έχουν δίπλα τους, κατά τη διάρκεια του αγώνα, έναν δικό τους άνθρωπο, έναν προπονητή που επικεντρώνει την προσοχή του σε αυτούς και μπορεί να τους βοηθήσει και να τους καθοδηγήσει. Για όλα αυτά λέω ότι χαίρομαι που ανέλαβα αυτή την ευθύνη”.

Ένα άθλημα μόνος του
“Ο τερματοφύλακας είναι το 50% της ομάδας, ένας πολύ σημαντικός κρίκος. Ομάδες χτίζονται πάνω στους τερματοφύλακες. Όπως λέω στους αθλητές, ο τερματοφύλακας δεν αποκρούει απλώς μία μπάλα. Δημιουργεί ηρεμία με τη σταθερότητά του, αλλά δίνει και την ψυχολογική ενέργεια, τονώνει την αυτοπεποίθηση των συμπαικτών του όταν τους κάνει να νιώθουν σιγουριά. Ο σωστά προετοιμασμένος τερματοφύλακας πρέπει να μπορεί να δεχτεί ένα μεγάλο όγκο πληροφοριών αναφορικά με τον κάθε αντίπαλο που επιτίθεται, να καθοδηγήσει την άμυνα, να είναι απόλυτα έτοιμος σωματικά, να έχει την ψυχολογία, αλλά και τη συγκέντρωση για να αντεπεξέλθει. Ο τερματοφύλακας είναι ολομόναχος, ενώ ο παίκτης γηπέδου έχει δίπλα τον συμπαίκτη του. Με λίγα λόγια, ο τερματοφύλακας είναι ένα… ξεχωριστό άθλημα, σε σχέση με το υπόλοιπο χάντμπολ, ουσιαστικά μιλάμε για έναν συνδυασμό απαιτήσεων και ατομικών ικανοτήτων. Η προπόνηση των τερματοφυλάκων χρειάζεται εξειδίκευση, πολύ διάβασμα. Ήδη, ξεκίνησα να εξηγώ στους τερματοφύλακες της Εθνικής παίδων ότι σε ένα παγκόσμιο πρωτάθλημα, όπως είναι αυτό του 2021 που θα γίνει στη χώρα μας, οι συνθήκες θα είναι τελείως διαφορετικές απ’ ότι έχουν συνηθίσει. Θα πρέπει να προετοιμαστούν σε κάθε παράμετρο για να καταφέρουν να ανταποκριθούν”.

Χτίζοντας το μύθο
“Βλέπουμε τερματοφύλακες σε μεγάλη ηλικία να πρωταγωνιστούν και αυτό έχει εξήγηση. Όσο περνούν τα χρόνια και αυξάνονται οι αγωνιστικές εμπειρίες ο τερματοφύλακας με τη σωστή προπονητική υποδομή ωριμάζει περισσότερο, αποκτά μεγαλύτερη ψυχραιμία κάτω από την εστία, τοποθετεί το σώμα του καλύτερα, διαβάζει πολύ πιο εύκολα τις φάσεις. Εγώ το βίωσα με τον εαυτό μου στους Ολυμπιακούς του 2004 και στο παγκόσμιο πρωτάθλημα του 2005. Οι δύο διοργανώσεις είχαν διαφορά μόλις έξι μηνών, κι όμως στο παγκόσμιο πρωτάθλημα είχα πολύ μεγάλη διαφορά στην απόδοσή μου σε σχέση με τους Ολυμπιακούς που προηγήθηκαν,χάρη στις εμπειρίες που πήρα στην Αθήνα. Η ωριμότητα στον τερματοφύλακα μεταφράζεται στό ότι δεν απογοητεύεται εύκολα με ένα γκολ που θα δεχθεί, γνωρίζει ότι στην επόμενη φάση θα έχει την ευκαιρία να τα καταφέρει. Έχει καλλιεργήσει όλες τις κινήσεις του, κάνει οικονομία κινήσεων και επικεντρώνεται στην ουσία, ενώ ένας νέος τερματοφύλακας ψάχνεται συνέχεια. Για όλους αυτούς τους λόγους βλέπουμε τερματοφύλακες να γίνονται καλύτεροι όσο μεγαλώνουν. Επιπλέον, σταδιακά ο καλός τερματοφύλακας χτίζει το μύθο του κάτω από την εστία του. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα ήταν ο Στέρμπικ της Ισπανίας στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Αν και ήταν εκτός αποστολής στη διοργάνωση, κλήθηκε πριν τον ημιτελικό και έγινε πρωταγωνιστής της κατάκτησης του χρυσού μεταλλίου. Αυτό συνέβη επειδή μαζί με τον Στέρμπικ έπαιζε και ο μύθος του. Ειδικά στους τερματοφύλακες της Εθνικής παίδων, που είναι γεμάτοι ενέργεια, προσπαθώ να εξηγήσω ότι αυτό που μετράει είναι η ουσία και προσπαθώ να τους βάλω σε ένα “καλούπι”. Ένας τερματοφύλακας έχει πολλαπλές επιλογές για να αποκρούσει ένα σουτ. Η καλύτερη επιλογή, όμως, είναι αυτή με τη μεγαλύτερη ουσία και όχι ίσως η πιο θεαματική”.

Τα νέα παιδιά έχουν περισσότερες εικόνες
“Σε σύγκριση με την εποχή που ήμουν εγώ στην ηλικία των αθλητών της Εθνικής παίδων, μπορώ να πω ότι τα σημερινά παιδιά είναι πιο τυχερά, καθώς έχουν πρόσβαση σε περισσότερες εικόνες και δημιουργούν πρότυπα. Εμείς δεν είχαμε το διαδίκτυο για να μελετήσουμε κινήσεις τερματοφυλάκων ή αντιδράσεις σε σουτ παικτών. Περισσότερο λειτουργούσαμε στον αυτόματο πιλότο. Όσοι τερματοφύλακες ήμασταν τυχεροί και είχαμε κάποιον προπονητή που γνώριζε τη θέση του τερματοφύλακα, παίρναμε την ανάλογη καθοδήγηση τουλάχιστον στις βασικές αρχές της θέσης. Για τα σημερινά παιδιά, όπως προείπα είναι σημαντικές οι εικόνες, αλλά εξίσου σημαντική είναι η εξειδικευμένη καθοδήγηση που θα πρέπει να έχουν”.

Ο πιο γυμνασμένος αθλητής του γηπέδου
“Ξεκινώντας από τις μικρές ηλικίες είναι σημαντικό να διδάσκονται οι νεαροί τερματοφύλακες τις βασικές αρχές της θέσης. Δεν μπορούμε να τους πιέσουμε ή να τους γυμνάσουμε πάρα πολύ καθώς ακόμη αναπτύσσεται το σώμα τους. Όσο μεγαλώνουν ηλικιακά βάζουμε πολυσύνθετες ασκήσεις. Ένας τερματοφύλακας που θέλει να είναι υψηλού επιπέδου, πρέπει ταυτόχρονα να είναι ο πιο γυμνασμένος παίκτης του γηπέδου. Η ταχύτητα της μπάλας σε σουτ από τα εννιά μέτρα, τη φέρνει στην εστία σε δέκατα του δευτερολέπτου. Αυτό σημαίνει ότι ο τερματοφύλακας έχει πολύ μικρό χρονικό περιθώριο αντίδρασης. Για να τα καταφέρει πρέπει να έχει πολύ καλή φυσική κατάσταση, ώστε να έχει το απαιτούμενο οξυγόνο στον εγκέφαλο και συνεπώς να μπορεί να διαβάσει σωστά τη φάση. Πρέπει να έχει δύναμη, ευλυγισία, αντανακλαστικά. Όλα αυτά τα στοιχεία μέσα από τη συστηματική προπόνηση, δίνουν τη σταθερότητα στον τερματοφύλακα σε ένα βάθος συνεχών αγωνιστικών υποχρεώσεων. Θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η θέση μου στην Εθνική ομάδα στους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν ήταν σίγουρη, ακριβώς επειδή υστερούσα στον τομέα της φυσικής κατάστασης. Όταν ο προπονητής της Εθνικής, Ουλφ Σέφερτ, μου εξήγησε ότι κινδυνεύω να χάσω τους Ολυμπιακούς, αποφάσισα να σοβαρευτώ και να δουλέψω για να καλύψω το χαμένο έδαφος. Ο Σέφερτ βγήκε απόλυτα αληθινός σε όσα μου είπε. Αυτά τα βιώματα και όσα είδα εντός και εκτός συνόρων θέλω να τα μεταφέρω βοηθώντας στην πράξη τα νέα παιδιά. Δυστυχώς στο ελληνικό χάντμπολ είχαμε τα προηγούμενα χρόνια μία κακή αντίληψη αναφορικά με την επιλογή παιδιών για τη θέση του τερματοφύλακα. Στέλναμε εύσωμα παιδιά στην εστία, επειδή δεν μπορούσαν να τρέξουν το ίδιο γρήγορα με τα άλλα παιδιά. Τα πράγματα, όμως, έχουν αλλάξει. Στο παγκόσμιο χάντμπολ βλέπουμε ψηλούς τερματοφύλακες που συνδυάζουν ταχύτητα, ευλυγισία, αντανακλαστικά και δύναμη. Αυτές τις τάσεις οφείλουμε να τις ακολουθήσουμε και να μη μένουμε πίσω”.