Εθνικές Ομάδες
Το πρόσφατο γεγονός με την κατάρρευση του διεθνούς ποδοσφαιριστή Ερικσεν κατά την διάρκεια αγώνα του Euro έφερε ξανά στην επικαιρότητα την ανάγκη παρουσίας ιατρών στους αγωνιστικούς χώρους αλλά το κυριότερο αποκάλυψε και άλλες παραμέτρους όπως την επιβεβλημένη ανάγκη ύπαρξης υλικοτεχνικού εξοπλισμού (πχ αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή – ΑΕD) καθώς και την εκπαίδευση χρήσης αυτού αλλά και της σωστής οργάνωσης ενός σχεδίου δράσης την κρίσιμη στιγμή.
Τα δεδομένα που έρχονται από χώρες με μητρώα καταγραφής (registries) δείχνουν ότι η ξαφνική καρδιακή ανακοπή (SCA) είναι η κύρια αιτία θανάτου για νέους αθλητές. Στην πραγματικότητα, κάθε περίπου 3 ημέρες ένας νεαρός αθλητής στις Ηνωμένες Πολιτείες πεθαίνει από ξαφνική καρδιακή ανακοπή (incidence 1/40.000 young athletes). Επίσης πολύ συχνό είναι το φαινόμενο οι θεατές ενός αθλητικού θεάματος και ειδικότερα του ποδοσφαίρου να παθαίνουν καρδιακές προσβολές. Υπολογίζεται ότι παρατηρείται 1 προσβολή ανά 500.000 περίπου θεατές ύστερα από μελέτη που έγινε στα γήπεδα τριών χωρών, της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας και δημοσιεύθηκε στο ‘European Heart Journal.’ Είναι αναμφισβήτητο ότι το έντονο συγκινησιακό stress μπορεί να προκαλέσει σπασμό των αρτηριών της καρδιάς και να αυξήσει την πηκτικότητα του αίματος με αποτέλεσμα τη δημιουργία εμφράγματος του μυοκαρδίου.
Όπως είναι γνωστό, το 50% των θανάτων που προκαλεί το έμφραγμα του μυοκαρδίου συμβαίνει εκτός νοσοκομείου, γιατί οι άρρωστοι δεν προλαβαίνουν να φθάσουν στο νοσοκομείο και αυτό διότι οι θάνατοι συνήθως συμβαίνουν στα πρώτα λεπτά του εμφράγματος.
“Σε έναν ασθενη που καταρρέει” (collapsed athlete) , καταλήγει η μελέτη, “πρέπει να υπάρχει υποψία ξαφνικής καρδιακής ανακοπής και να εφαρμοστεί ένα αυτοματοποιημένο εξωτερικό απινιδωτή το συντομότερο δυνατό.” Συνεπώς η ταχεία εξασφάλιση ενός AED για κάθε αθλητικό χώρο μοιάζει επιβεβλημένη.
Πόσο κοντά πρέπει να είναι ένας AED στον χώρο του συμβάντος;
Είναι πολύ σημαντικό για έναν AED να βρίσκεται αρκετά κοντά. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, “θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση για να βεβαιωθείτε ότι ο AED βρίσκεται σε απόσταση 2 λεπτών με τα πόδια από κάθε γωνιά ενός αθλητικού χώρου.”
Και ο χρόνος που απαιτείται για να ειδοποιήσετε το εξειδικευμένο προσωπικό, να αποκτήσετε πρόσβαση στον AED, να φτάσει στον αθλητή, να εφαρμόσετε τα ηλεκτρόδια και να παραδώσετε το πρώτο ηλεκτροσοκ δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 4 λεπτά.
Για να εξηγήσουμε η απινίδωση δεν είναι τίποτα άλλο από απελευθέρωση ηλεκτρικής ενέργειας 200-300 Joules από ένα απλό μηχάνημα, ενώ η χρήση του είναι τόσο εύκολη όσο η χρήση μιας απλής ηλεκτρικής συσκευής
Γιατί τόσο λίγο χρόνο;
Το ποσοστό επιβίωσης της ξαφνικής καρδιακής ανακοπής μειώνεται περίπου 10% για κάθε λεπτό που περνά χωρίς απινίδωση. Μέχρι τη στιγμή που οι ιατρικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (ΕΚΑΒ – EMS) φτάσουν συνήθως (9-12 λεπτά αργότερα στις χώρες του εξωτερικού), το ποσοστό επιβίωσης μειώνεται στο 5%. H «μάχη» εναντίον του αιφνίδιου θανάτου λόγω ανακοπής κερδίζεται ή χάνεται στα πρώτα 3-5 λεπτά. Ήδη από το 7ο λεπτό ο εγκέφαλος αρχίζει να καταρρέει λόγω υποάρδευσης (μιας και η καρδιά δεν στέλνει αίμα) με αποτέλεσμα ακόμα και να ανανήψει ο ασθενής αυτός να έχει μόνιμα πλέον νευρολογικά προβλήματα και εγκεφαλικές βλάβες. Συνεπώς αν όλα εφαρμοστούν σωστά και γρήγορα υπάρχουν πιθανότητες πάνω από 90% λειτουργικής επιβίωσης του αθλητή.
Όλες οι ομάδες και το προσωπικό των αθλητικών χώρων θα πρέπει να έχουν ένα σχέδιο απόκρισης, το οποίο θα πρέπει να ομοιάζει με αυτό:
Ο παίκτης καταρρέει στο γήπεδο.
- Χωρίς δισταγμό, βάζετε τον παίκτη σε θέση ανάνηψης και αξιολογήστε την αναπνοή και την ανταπόκρισή του. (βλέπω, ακούω, αισθάνομαι)
- Εάν δεν αναπνέει ή δεν ανταποκρίνεται, ζητήστε από κάποιον βοήθεια και να καλέσει το 166.
- Ξεκινήστε το CPR (ΚΑΡΠΑ), ζητήστε από κάποιον να ανακτήσει τον AED.
- Ξεκινήστε τη χρήση του AED το συντομότερο δυνατό. Συνεχίστε μέχρι το προσωπικό έκτακτης ανάγκης (διασώστς ΕΚΑΒ) να φτάσει στο χώρο.
- Ο AED θα πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμος στον χώρο, να ξέρουν όλοι που βρίσκεται, να μην είναι κλειδωμένος, να έχει μπαταρίες και να είναι σε καλή λειτουργική κατάσταση.
Τι λένε οι μελέτες?
Η βιβλιογραφία αναφέρει (Cappuci et al) ότι σε 207 αθλητικούς χώρους που προμηθεύτηκαν AED σε σύγκριση με 45 που δεν το έκαναν, τα ποσοστά επιβίωσης χωρίς νευρολογικές βλάβες ήταν 93% στους χώρους με επιτόπου χρήση AED και μόλις 9% χωρίς (p<0.001). Ενώ ερευνά από την Αγγλία μεταξύ των ετών 1999 έως 2005, φανέρωσε 132 ανθρώπους που ανένηψαν επιτυχώς με χρήση AED. Λοιπές μελέτες (Finch et al) αποδεικνύουν ότι ποσοστό άνω του 56% των συμμετεχόντων σε ένα αθλητικό γεγονός δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξη ή το σημείο του ΑΕD στον χώρο καθώς και του πως λειτουργεί.
Ποιοι πρέπει να εκπαιδευτούν στην χρήση του AED?
Θεωρητικά όσοι ασχολούνται με τον αθλητισμό, αλλά πάγια άποψη μου είναι η εξής , λαμβάνοντας υπόψιν τι γίνεται στην πραγματικότητα και όχι το τι θα έπρεπε να γίνεται. Τα περισσότερα αθλητικά γεγονότα, προπονήσεις κλπ ειδικότερα σε χαμηλότερο επίπεδο γίνονται στην χώρα μας χωρίς την παρουσία ιατρού. Δεν μπορεί όμως να γίνει ένας αγώνας χωρίς την παρουσία διαιτητή, μια προπόνηση χωρίς την παρουσία προπονητή, αθλητών ή υπαλλήλων του σταδίου. Συνεπώς θα πρέπει όλοι οι θεσμικοί φορείς ενός αθλητικού γεγονότος (προπονητές, διαιτητες, κριτές, γραμματεία, μέρος των αθλητών κλπ) να περνάνε κάθε χρόνο σεμινάρια πρώτων βοηθειών, σωστής χρήσης του AED, και βασικής υποστήριξης της ζωής (BLS), και σε κάτι τέτοιο θα πρέπει να ωθήσουν τα μέλη τους όλες οι κατά τόπου ενώσεις ποδοσφαίρου, μπάσκετ, βολευ, χαντμπολ, στιβου κλπ.
Το κόστος αγοράς ενός AED, είναι ενδεικτικά πλέον, τα 1.000 ευρώ. Ένας κόστος σίγουρα όχι απαγορευτικό όταν μιλάμε για μια ανθρώπινη ζωή. Συνεπώς οι δήμοι, οι ομάδες, οι ακαδημίες, οι σχολικές μονάδες θα πρέπει να μεριμνήσουν με το να κάτσουν όλοι μαζί σε ένα τραπέζι και να δώσουν μια λύση σε αυτό το ζωτικής σημασίας θέμα.